2022 yılına girerken tüm piyasaların odağı pandemi sonrası biriken iki olgu olan;
1-) Devasa parasal destek ve sıfır faizler,
2-) Sıkışan tedarik zincirleri ve artan fiyatlar,
birleşiminin doğurduğu enflasyon sorunuyla nasıl başa çıkılacağındaydı.
2021’in sonunda, yeni yıla başlarken Avrupa ile Rusya arasında yaşanan büyük enerji krizi, enerji emtialarını fırlatmıştı. Yalnızca 3 ay aradan sonra başlayan Ukrayna-Rusya savaşı ile Avrupa’da özellikle spot doğalgaz ve elektrik piyasaları başta olmak üzere ikinci enerji şoku yaşandı.
Brent petrol bu dönemde $130/varil’e kadar yükselmiş, kısa süre sonra tansiyon azalmıştı. Aynı süreçte Nikel, buğday, alüminyum, paladyum ve diğer değerli metallerde yaşananlar da malumunuz.
Şimdi yeni tur emtia şoku birkaç hafta öncesinde Rusya devlet başkanının uyardığı toptan gübre piyasasında yaşanıyor. Diamonyum fosfat, azotlu gübrelerden üre granola ve üre amonyum fosfat gruplarındaki fiyatlar 2008 krizinde yaşanan rekor seviyelere yaklaştı. İçlerinde üre granol fiyatı eski rekorunu çoktan kırmış durumda.
Grafiği aşağıda bulabilirsiniz:
Kaynak: Refinitiv
Ukrayna ve Rusya dünyanın tahıl ambarı. Buğday, arpa, mısır gibi ana gıda emtialarda dünyanın gıda ithalatı ihracatının neredeyse 3’te birini bu iki ülke karşılıyor. Ukrayna savaşı sürdükçe ekim yapılamıyor, anlaşma sağlanamadıkça bu iki ülke tüm dünyaya her geçen gün ekstra enflasyon yayıyor.
Bugün İngiltere Merkez Bankası başkanı yeni bir enflasyon dalgasına atıf yaptı. Avrupa’yı bekleyen artçı etkileri vurguladı.
3 ay içerisinde 2 büyük enerji şoku yaşandı. İki şokta da doğalgaz ve elektrik fiyatları sıradışı oranlarda ve hızda arttı. Bu, adeta 1973 ve 1979 yıllarında yaşanan 1. ve 2. Petrol şoklarının çok daha kısa sürede, ancak çok daha kısa süreli yaşananı oldu.
Halihazırdaki yüksek enflasyon ve düşmeye başlayan büyüme verileri, 1970’ler benzeri bir stagflasyonist döneme girildiği tezini günden güne güçlendiriyor. Merkez bankaları faiz artırım döngülerine başlasalar da enflasyonist gelişmelerin üst üste birikmesi, 2022 ve devamında enflasyon oranlarının kolay kolay düşmeyeceğini işaret ediyor.
Önce 2 kere enerji, ardından birçok metal, gıda emtiaları ve şimdi de toptan gübre…
Gelişmiş dünya dahil küre genelinde sert yükselen üretici fiyat endekslerinde yeni dalgaya şimdiden hazırlanmakta fayda var.
