Forex iki ülke para biriminin birbirine karşı dönüşümünü ifade eden foreign exchange kelimesinin kısaltmasıdır. Zaman içerisinde forex işlemlerinin popüler olmasının ardından sadece dövizler değil, emtialar da forex platformlarının içerisine girmiş ve forex ürünü olarak işlem görmeye başlamıştır. Forex piyasası dünyanın işlem hacmi en yüksek ve en likit piyasasıdır. BIS (Bank of International Settlement) verilere göre forex piyasasının işlem hacmi günlük 5.5 trilyon USD civarındadır. Forex piyasalarında kaldıraç faktörünün bulunması sebebi ile küçük yatırım tutarlarıyla bile işlem yapılabilir olması piyasanın bu kadar ilgi çekici hale gelmesine sebep olmuştur. Dünyada 1:400 kaldıraç oranının hatta 1:1000 kaldıraç oranının kullanıldığı ülkeler ve kurumlar olsa da bu kadar yüksek kaldıraç oranları ile bu piyasada başarılı olabilmek mümkün değildir. Türkiye’de sermaye piyasası kuruluna (SPK) tabi olan her aracı kurumda kaldıraç oranları SPK’nın belirlediği yasal sınır ile sınırlıdır. 10 Şubat 2017 tarihinde yürürlüğe giren tebliğ ile beraber yatırılan azami ilk teminatı tutarı 50.000 TL olarak belirlenmiştir. Kaldıraç oranı da maksimum 1:10 olarak revize edilmiştir.
Forex piyasaları birçok özelliğiyle hisse senedi ve vadeli işlemler piyasalarına benzese de çok farklı ve alışılmışın dışında özelliklere sahip piyasalardır. Forex piyasalarının farklılaşan özelliklerini forex nedir yazımızın ilerleyen aşamalarında hep birlikte göreceğiz ancak tezga hüstü piyasa özelliklerine göre işleyen forexin hangi yönleriyle farklılaştığını açıklamanın en güzel yolu forex piyasalarının işleyiş özelliklerini alışmış olduğumuz organize piyasaların özellikleriyle karşılaştırmak olacaktır. Forex nedir kavramını daha iyi açıklayabilmek için, BIST (borsa İstanbul) veya VIOP’un (vadeli işlem ve opsiyon piyasası) örnek olarak gösterildiği organize piyasaların genel özelliklerine kısaca göz atalım. Organize piyasalarda;
- Alıcı ve satıcı birbirini tanımaz.
- İşlem esasları standarttır. Bu işlem esaslarına tabi olan maddeler, işlem saatleri, işlem büyüklükleri, emir tipleri, kaldıraç, başlangıç teminatları, sürdürme teminatları, takas koşullarıdır.
- Alıcı ve satıcı borsada eşleşir.
- Bir takas kurumu alıcıya satıcı, satıcıya alıcı rolündedir.
- Tarafların birbirine güven duyması gerekmez.
Organize piyasaların özelliklerine göz attıktan sonra forex nedir sorumuzun cevabına geçelim, forexin ne olduğunu anlayabilmek için öncelikle tezgah üstü piyasaların özelliklerine göz atalım. Tezgah üstü piyasalarda;
- Alıcı ve satıcı birbirini tanır.
- İşlem esaslarını taraflar belirler.
- İşlem standartı yoktur.
- Karşılıklı güven esastır.
- Takas işlemleri taraflarca yapılır.
Yazımızın bu noktasına kadar forex nedir konusunda ön bilgi verdik. Tezgah üstü piyasaların ana ürünü konumundaki forexin özellikleri;
- Tezgah üstü piyasaların merkezindedir.
- Yatırımcı aracı kuruma güven duymalıdır.
- İşlem fiyatlarını aracı kurum belirler.
- Gerçekleşmiş işlemlerin tescili aracı kurum tarafından tutulur.
- Tüm işlem özelliklerini aracı kurum belirler.
Forex piyasalarında fiyatlar nasıl belirlenir?
Dünyadaki bankaların her para birimi ile ilgili kendine özgü bir nakit akışı vardır. Bankalara çok fazla döviz girişi olabileceği gibi çıkışlar da olabilir. Bu durumda bankalar nakit akışlarını düzenlemek ve müşterilerinin ve kendinin nakit ihtiyacını karşılamak için, bankalar arası piyasada elindeki fazla para birimini satmak ve ihtiyaç duyduğu diğer para birimlerini almak ister. Bankalar hemen hemen tüm döviz çiftlerinde ve altın, gümüş gibi spot emtialarda piyasa yapıcısı olarak bulunmaktadır. Bu bankalar forex piyasalarında fiyatların oluşmasını sağlarlar. Fiyatları oluşturan bu uluslararası bankalardan, forex aracı kurumlarına fiyatlar networkler sayesinde iletilir. Forex nedir yazımızda bahsettiğimiz networklere forex fiyat networkü denir. Bu mecralara örnek olarak, Reuters, Bloomberg, Currenex, Hotspot FX, Flextrade vb. firmalar gösterilebilir. Forex şirketleri de bu networklerden gelen fiyatlar üzerine kendi gelirlerini (mark up) koyarak son kullanıcıya yani yatırımcılara iletirler.
Bu yazımızda forex nedir konusunu bir kısmıyla açıkladık. Forex nedir konusunda daha detaylı bilgi almak isterseniz, aşağıdaki butonları kullanabilirsiniz.
