Eğitimimizin bu bölümünde forex’te kullanılan emirlerin ne anlama geldiğini ve işlem stratejilerine uygun şekilde nasıl doğru kullanabileceğimizi öğreneceğiz.
Emir tiplerinin özeliklerini açıklamadan önce. Bilinmesi gereken iki önemli noktaya dikkatinizi çekmek istiyorum.
Öncelikle, bu eğitimde bahsedeceğim tüm emir tipleri gerek pozisyon açmak için gerekse pozisyon kapatmak için kullanılabildiğini. Bilmeniz gereken bir diğer husus da aracı kurumun piyasa yapıcısı olduğu ve yatırımcıların da piyasa kullanıcıları olması nedeniyle kullanıcıların gördüğü alış ve satış kotasyonlarının aracı kurumun kaçta aldığını ve sattığını gösteren kotasyonlar olduğudur. Bu yüzden yatırımcı alım yapmak istediğinde aracı kurumun satış fiyatı, satış yapmak istediğinde de aracı kurumun alış fiyatı geçerlidir.
Forexte kullanılan emir tiplerine yavaş yavaş adım atalım. Forex piyasaları çok hızlı piyasalar olduğu için, yatırımcılar piyasaya katılımlarını hızlı ve kesin sonuç veren aktif emirler kullanarak gerçekleştirirler. Sizlere anlatacağım ilk emir tipi aktif alış emri olacaktır. Aktif alış emri, emrin verildiği an mümkün olan en düşük satış fiyatından alım yapılmasını, aktif satış emriyse, emrin verildiği an mümkün olan en yüksek alış fiyatından satış yapmaktır. Aktif emrin en önemli özelliği işlemin gerçekleşeceğini garanti etmesidir. Bu yüzden avantajlı olsa da emrin hangi fiyattan gerçekleşeceği önceden bilinmez. Zira, emir verilirken fiyat belirtilmeksizin sadece miktar ve alış satış bilgisi yazılarak emir gönderilir. Aktif emir verildiği an piyasada oluşabilecek ani fiyat değişimleri işlem fiyatının yatırımcının beklediğinden daha iyi ya da daha kötü olmasına sebep olabilir. Bu yüzden aktif emir avantajlı sonuçlar çıkartabileceğini gibi dezavantajlı durumlar da doğurabilir.
Aktif emrin nasıl dezavantajlı olabileceğine dair bir örnek vermek gerekirse,
Örn. Euro-Dolar paritesi 1.3250’de satıştayken anlık bir değişim ile paritenin 1.3290’a yükselmesiyle, yatırımcının 1.3250 yerine 1.3290’dan alım yapmasına neden olabilir. Euro-Dolar paritesi 1.3250’de alıştayken, anlık bir değişim ile 1.3210’a düşmesi yatırımcının 1.3250’den satmak yerine, 1.3210’dan satmasına neden olabilir.
Şimdi gelelim forex piyasalarında sıklıkla kullanılan pasif emirlere. Pasif emirler, belli bir fiyatttan alıp satmayı hedefleyen emir tipleridir. Bu nedenle pasif emirler gerçekleştiğinde işlem sadece fiyatta belirtilen fiyattan gerçekleştirilir. Dolayısıyla emrin aracı kuruma iletilmesi esnasında emrin alış mı satış mı olduğu, işlemin miktarı ve daha da önemlisi işlemin fiyatı belirtilir. Alış yönündeki pasif emirlerin gerçekleşmesi için emirde belirtilen fiyatla aracı kurumun satış fiyatının eşleşmesi gerekir. Aynı şekilde satış yönündeki pasif emirlerin gerçekleşmesi için emirde belirtilen fiyatla, aracı kurumun alış fiyatının eşleşmesi gerekmektedir. Dolayısıyla emirler çalıştığı sürece fiyatlar eşleşmediği sürece işlemler gerçekleşmez. Pasif alış emirleri aracı kurumun yayınladığı satış fiyatının altındaki seviyeler için verilirken pasif satış emirleri için aracı kurumun yayınladığı alış fiyatının üzerindeki seviyeler için verilir. Pasif emirler ile ilgili olarak bilinmesi gereken son bir husus da bu emirlerin iptal edilene kadar çalıştığıdır.
Forexte sıklıkla kullanılan bir diğer emir de stop emirleridir. Sunumun başında da belirttiğim gibi stop emirleri sanıldığının aksine pozisyon açmak ve kapatmak için de kullanılır. Yatırımcılar stop emirlerinin sadece açılmış bir pozisyonu kapatmak için kullanıldığını sanırlar. Oysa bu yanlış bir algıdır ve bu tip emirler pozisyon açmak ve kapatmak için kullanılabilir.
Stop emri, aracı kurumun alış ya da satış fiyatının belirli bir seviyeyi gördüğünde, yatırımcının aktif alış ya da satış yapmasını tetikleyen ve bu özelliği ile de işlemin gerçekleşmesini garantileyen bir emir tipidir. Alış stopunu aracı kurumun satış fiyatı tetiklerken, satış stopunu aracı kurumun alış fiyatı tetikler. Stop emirlerinin aktif emirlere dönüşüyor olması, slipaj, yani fiyat kaçınma riski nedeniyle işlemin niyet edilenden farklı bir fiyattan gerçekleşmesi durumunu yaratabilir.
Örn. Euro-Dolar paritesinin alış-satış kotasyonu 1.3050 / 1.3052 seviyesindeyken paritenin 1.3080’e yükselmesi durumunda yükselişin daha da hızlanacağını düşünen bir yatırımcı 1.3080 seviyesine alış stop emri girebilir. Bu durumda aracı kurumun satış fiyatının 1.3080 seviyesine bir kez ulaşması durumunda stop emir aktif alış emrine dönüşür, mümkün olan en düşük fiyattan alış gerçekleşir.
Bundan anlaşılacağı üzere 1.3080 seviyesinin aracı kurumun satış kotasyonunda bir kez görülmesi alış stop emrinin aktif alışa dönüşmesini tetikler. Ne var ki işlemin herhangi bir fiyattan gerçekleşeceği kesin olsa da fiyat kaçınma riski nedeniyle tam olarak, 1.3080’den gerçekleşme garantisi yoktur.
Örn. Aracı kurumun euro-dolar paritesi için yayınladığı, alış/satış kotasyonu 1.350-1.352 seviyesindeyken 1.310’a düşmesi durumunda düşüşün daha da hızlanacağını düşünen bir yatırımcı 1.3010 seviyesine satış stop emri girebilir. Bu durumda aracı kurumun alış fiyatının 1.3010 seviyesine bir kez ulaşması satış stop emrini aktif satış emrine dönüştürür. Yani 1.3010 seviyesinin aracı kurumun alış kotasyonunda bir kez görüşmesi satış stop emrinin aktif satışa dönüşünü tetikler. Bu durumda fiyat kaçınma riski nedeniyle işlemin herhangi bir fiyattan gerçekleşeceği kesin olsa da tam olarak 1.3010’dan gerçekleşme garantisi yoktur.
Stop emirleriyle ilgili söylemekte fayda gördüğüm son şeyse alış stop emirleri piyasa kotasyonlarının yukarısına verilirken, satış stop emri piyasa kotasyonlarının daha aşağılarındaki seviyelere verilir.
Şimdi stop limit emirlerine değinmek istiyorum. Stop limit emirleri stop emirleriyle benzer emirlerdir. Stop limit emirleri diğer tüm emirlerde olduğu gibi, yeni pozisyon açmak ya da mevcut pozisyonu kapatmak için kullanılan emirledir. Stop limit emri, aracı kurumun alış veya satış fiyatının belirlenen bir seviyeye ulaşması durumunda belirlenen fiyattan pasif satış ya da pasif alış emrine dönüşmesini tetikler. Bunu biraz daha detaylandırmak gerekirse, Alış stopunu aracı kurumun satış fiyatı tetikler. Satış stopunu alış fiyatı tetikler. Stop emirlerinin ne olduğundan bahsederken, aracı kurumun alış veya satış fiyatının belirlenen stop seviyesiyle bir kez eşleşmesi durumunda emrin aktif emre dönüştüğünden bahsetmiştik. Stop limit emirlerinde aracı kurumun alış veya satış fiyatı belirlenen stop seviyesiyle bir kez eşleştiğinde bu emir stop seviyesinde çalışan ve sadece belirli bir fiyattan alım ya da satım yapılmasını sağlayan bir pasif emre dönüşür. Bu nedenle stop limit emirleri işlemin gerçekleşeceği garantisini vermez ancak, işlem gerçekleşirse işlem fiyat kaçınma riski oluşmaksızın niyet edilen fiyattan gerçekleşir. Şimdi dilerseniz bunu örneklendirelim.
Örn. Aracı kurumun euro-dolar paritesi için yayınladığı alış-satış kotasyonu 1.3050-1.3052 seviyesindeyken, aracı kurumun alış kotasyonunun 1.3010’a düşmesi durumunda düşüşün daha da hızlanacağını düşünen ancak satışın sadece 1.3010 seviyesinden gerçekleşmesini isteyen bir yatırımcı 1.3010 seviyesinde stop limit emri verebilir. Bu durumda aracı kurumun alış fiyatı 1.3010 seviyesine bir kez ulaşması durumunda stop limit emri 1.3010’dan satmayı hedeflemiş bir pasif satış emrine dönüşür. Sadece bu fiyattan işlem gerçekleşebilir.
Stop limit işlemleriyle ilgili bilinmesi gereken bir diğer konu da stop limit emirleri pasif emirlere dönüşmesi nedeniyle işlemin gerçekleşmesinin garanti olmamasıdır. Biraz önce bahsettiğim örneğe bağlı olarak vurgulamak gerekirse eğer piyasadaki düşüş çok hızlı olur ve 1.3010 seviyesinden satış olmasına imkan vermeden fiyat hızlı bir şekilde düşerse, işlem gerçekleşene kadar 1.3010 seviyesindeki pasif satış emri çalışır. Stop emirleri ile ilgili söylemekte fayda olan son şey ise, tıpkı stop emirlerde olduğu gibi, alış stop limit emir limitleri piyasanın kotasyonlarındaki yukarısındaki seviyelere verilirken, satış-stop limit emirleri piyasa kotasyonlarının daha aşağılarındaki seviyelere verilir. Emirler ile ilgili sunumumuzun sonuna yaklaşırken emir tiplerinin ne olduğunu değil nasıl kullanılacağı önemlidir. Çoğu kez amatör yatırımcılar pozisyon aldıklarında aldıkları pozisyonun belli bir kara ulaşması durumunda kar almayı, belli bir zarara ulaşması durumunda ise pozisyonunu zararına kapatmayı ister. Bunu yaparken ekran başında beklemek yerine, birleşik emir şablonlarını kullanarak emirlerini işlem platformlarına iletir. QNB Invest’te bir pozisyon aldığınızda aldığınız pozisyonu karlı ya da zararına kapanması için önceden emir verebilirsiniz. Bu tip emirler, birinin diğerini iptal ettiği emirler olarak bilinir. Bunu bir örnek ile açıklamak gerekirse,
Örn. Euro-Dolar paritesini 1.3020 seviyesinden almış bir yatırımcı, 1.3050’ye satış verip, aynı zamanda 1.2950’de de satış stopu çalıştırırsa, çalışan emirlerden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda ona bağlı olarak çalışan diğer emirin otomatik olarak iptal edilmesini sağlayabilir. Bu sayede açılan pozisyon kapatıldıktan sonra çalışan diğer emir kalmamış olur. Eğitimimizin bu bölümünde forex yatırımcılarının kullandığı emirlerin nasıl çalıştığını ve bu emirleri nasıl doğru bir şekilde kullanabileceğimiz hakkında bilgiler verdik.
